Çocuk Gelişiminde Oyun ve Oyuncak
Çocuğun büyümesi ve sağlıklı gelişmesi için beslenme, sevgi, bakım ne kadar gerekli ise; oyun ve oyuncaklar da o kadar gereklidir. Birey, bilişsel ve davranışsal olarak birçok becerisini çocukluğunda oynadığı oyunlar içinde geliştirir.
Oyun Çocuğa Ne Katar?
Çocuk oyun sayesinde toplumla bütünleşir.
Oyun esnasında duygu ve düşüncelerini açar.
Oyun çocukların belirli riskleri göze alma deneyimlerini arttırır.
Çocuk oyun oynarken duygularını ve ihtiyaçlarını ifade edebilmekte ve birçok sorununu da kendi başına çözebilme yeterliliği kazanmaktadır.
Çocuklara deneme yanılma yolu ile problemlerine çözüm getirmelerine yardımcı olur
Toplum ve ahlak kurallarına uyum göstermeyi de oyun yoluyla öğrenir.
Oyun Oynarken İzleyin
Bir sorun yaşadığı düşünülen çocukları sadece oyun oynarken izlemek bile sorunun kaynağı hakkında önemli bilgiler edinmemizi sağlar. Çocuklar oyun oynarken son derece doğal, içten ve maskesizlerdir. O nedenle gerekli bütün bilgilere oyun oynarken izlemekle ulaşılabilir. Çocuk oyun oynarken hem yaşadığı sıkıntıları dışa vurur, hem çevresiyle ilişki kurmayı öğrenir, hem de sosyal ve toplumsal bir birey olmanın ilk adımlarını atmaya başlar.
AİLELERE ÖNERİLER
Çocuklar için aslında her şey bir oyuncaktır. Bu nedenle illa para verilerek satın alınması gerekmez. Ebeveynlerin biraz yaratıcılıklarını kullanarak üretebilecekleri her şey mükemmel bir oyuncak olabilir. Hatta buna bile gerek kalmaz. Tuvalet kâğıdı ruloları, boş kutular, makaralar, plastik mutfak eşyaları, küçük kaşıklar da harika oyuncaklardır. Üstelik birçok ailenin çok iyi bildiği gibi çocuklar kucak dolusu paralar ödenerek alınmış oyuncaklarla değil, bu tarz eşyalarla oynamaya bayılırlar. Bir araştırmaya göre çocukların hazır bir oyuncağa gösterdikleri ilgi tam 90 saniyedir. Çünkü her şeyiyle hazır bir oyuncakta keşfedeceği, araştırıp karıştıracağı fazla bir şey yoktur. O nedenle oyuncak alırken basit oyuncaklar ya da yapıp bozabileceği ve yeniden inşa edebileceği oyuncakları seçmek daha yararlı olacaktır.
En basit görünen ama çocuğa kattıkları açısından ciddi faydaları olan oyuncak ise kum ve sudur. Aynı şekilde yaşı kaç olursa olsun yırtılmayan kitaplar okumayı sevdirmesi ve göz aşinalığı bakımından çok etkilidir. El ve parmak kaslarını güçlendiren hamurlar çocuğu oyunun içine aktif olarak katacağı için büyük yarar sağlar. Oyuncak seçiminde en önemli şey oyuncağın çocuğa yönelik bir oyuncak olması gerektiğidir. Ailelerin kendi isteklerine değil.
HANGİ YAŞTA HANGİ OYUNCAK
2-3 yaşından itibaren çocuklar çevrelerinde yaşadıkları günlük olayları dramatize etmeye başlarlar. Bu nedenle, bu dönemdeki çocuklar için en uygun oyuncaklar onların dramatik oyunlarında kullanabilecekleri değişik boyutlardaki bebekler, çeşitli kuklalar, oda takımları, mutfak malzemeleri, marangozluk, temizlik malzemeleri (kürek, süpürge), bahçe aletleri (çapa, tırmık, kürek), hayvan seti, ulaşım seti (tren yolu, köprü, demiryolu), doktor araç gereçleri, en uygun oyun malzemeleridir. Yine bu dönemde kum ve su çocukların en çok sevdikleri oyun malzemeleridir ve çocuklar bu yaşlarda, kovaya kum doldurup boşaltmaktan, kumu su ile karıştırıp harç yapmaktan çok büyük zevk duyarlar.
3-4 yaşlarında çocukların motor gelişimlerinin artması ve hareketlerinin daha da düzenlenmesiyle çocuklar inip çıkmaktan, üç tekerlekli bisiklete binmekten ve tırmanmaktan çok hoşlanırlar. Bu dönemde sallanan at, pedallı araba, tekerlekli bisiklet, yük arabası ve salıncak seti en uygun oyun malzemelerindendir. Yine bu dönemde sökülüp takılabilen veya bozulup- yapılabilen oyuncaklarla, küçükten büyüğe doğru dizilebilen küpler, bloklar, inşaat malzemeleri çocuklar tarafından en çok tercih edilen ve sevilen oyun araçlarıdır.
4-6 yaşlarında çocuklar açık hava oyunlarının yanı sıra masa başı faaliyetlerinden de büyük zevk alırlar. Boyama, kesme, yapıştırma, resim yapma, artık materyallerle şekiller yapma ve parçalı bilmeceleri birleştirmeyi çok severler. Bu dönemde çocukların algılama, hatırlama, parçalara ayırıp birleştirme, yanılma, düzeltme, yeni yorumlar ve çözümler getirme yetenekleri de gelişir.
Çocukların masa başı etkinliklerinde bloklar, kalemler, kâğıtlar, boyalar, boya fırçaları, tutkal, makas, düğmeler, boncuklar ve ayrıca eşleştirmeli oyuncaklar, resimli dominolar, resimli tombalalar ve resimli küpler, yap-bozlar en sevilen oyuncaklar arasındadır.
6 yaşında hayali oyunların en dorukta olması nedeniyle evcilik, bakkalcılık, doktorculuk oyunları ve bu döneme uygun bebekler, evcilik ve doktorculuk setleri, marangozluk aletleri, kuklalar, temizlik ve mutfak setleri, bahçe aletleri, hayvan setleri, dükkânlar çocuklar tarafından en fazla tercih edilen oyun malzemeleridir.
Bu dönemde çocukların top oynamak, ip atlamak, tırmanmak, yüzmek gibi bedensel hareketlerden ve açık hava oyunlarından çok fazla hoşlanmaları nedeniyle ip, top, ip merdiven, kızak, kayak ve paten gibi oyun malzemeleri tercih edilebilir.
Okula Başlayınca
Çocuk okula başlayınca oyuncak ve oyun ihtiyacının sona erdiği düşünülmemelidir. Çocuk için oyun ve oyuncak kendi başına bir amaç değil, birçok amaç için kullanılabilen bir araçtır. Bu nedenle oyunlar ve oyuncaklar boş zaman faaliyeti olarak değil; çocuğun zamanının büyük bir bölümünü alan, ciddi bir uğraş olarak nitelendirilmelidir.
Çağla Keskin
caglakeskin.blospot.com
instagram: @cagla.keskinn